Materace lateksowe stanowią jeden z najlepszych rodzajów podłoża do snu — tak pod względem komfortu, jak i zdrowia, jednocześnie stanowiąc niezwykle ekologiczne rozwiązanie. Wytwarzane są one z mleczka kauczukowego, które w precyzyjnym procesie produkcyjnym przekształcane jest w materace, a także poduszki. W produkcji nie wykorzystuje się żadnych toksycznych, chemicznych lub jakkolwiek szkodliwych dla zdrowia substancji, jednak w ogólnej ocenie ekologiczności tego rozwiązania trzeba wziąć pod uwagę również sposób pozyskania surowca i to, jak proces ten wpływa na środowisko.

Jak powstaje lateks?

Naturalny lateks, z którego powstają materace lateksowe Talalay M&K Foam Materace KOŁO, wytwarzany jest z mleczka kauczukowego, pozyskiwanego z soku roślin kauczukowca. Jest ono zbierane na plantacjach w Ameryce środkowej, Afryce i Azji, a następnie, w płynnej formie zamkniętej w wielkich kadziach, transportowane do Europy, gdzie zamienia się je w materace, poduszki oraz materace nawierzchniowe. Tak proces ten wygląda w dużym uproszczeniu, a w tym artykule przyjrzymy mu się bliżej. Najpierw jednak zapoznajmy się z odrobiną historii na temat powstawania lateksu!

Jak wygląda historia lateksu?

Odkrycie kauczuku

Źródła historyczne wskazują, że to Krzysztof Kolumb był osobą odpowiedzialną za odkrycie kauczuku przez wschodnią cywilizację, a następnie jego popularyzację. Miało to miejsce w 1493 roku w Haiti. Zauważył tam kilka osób bawiących się piłeczkami, których zachowanie i właściwości odbiegały od znanych mu przedmiotów. 

Odkrycie to doprowadziło do przetransportowania drzew kauczukowych z Amazonii do Anglii, co pozwoliło na ich dalsze rozprzestrzenianie się po świecie. Kauczuk został nazwany “ca-wuchu”, co jest niemożliwe do dokładnego przetłumaczenia, jednak w przybliżeniu oznacza “drzewo łez”.

Proces wulkanizacji Charlesa Goodyeara

Kluczowym z perspektywy popularyzacji kauczuku odkryciem był proces wulkanizacji Charlesa Goodyeara, który został wynaleziony i wprowadzony do użycia kilka wieków później po pierwszym kontakcie zachodniego świata z kauczukiem. Przed jego wdrożeniem w proces produkcyjny, kauczuk znacznie różnił się od tego, który znamy dziś, ze względu na brak właściwości wodoodpornych. Z tego powodu zimą kauczuk zamarzał, a latem zmieniał się w lepką masę.

Charles Goodyear potrzebował dziesięciu lat eksperymentowania z białą cieczą z lateksu, aby odkryć, że do stworzenia lateksu konieczna jest para pod ciśnieniem, wypiekana 4-6 godzin w temperaturze około 270 stopni Fahrenheita. Dało to początek lateksowi w takiej formie, jaką znamy dzisiaj — odpornej na warunki atmosferyczne i nietracącej kształtu przy zmianach temperatury.

Nadało to życie całemu szeregowi nowych produktów wykonanych z lateksu, które używane są po dziś dzień — jak na przykład płaszcz przeciwdeszczowy lub gumka do ścierania.

Powrót do teraźniejszości — kauczuk w obecnej rzeczywistości

Ile kauczuku wytwarza się obecnie na całym świecie? Szacuje się, że jest to około 16 ton gumy. Mniej więcej 10% z tego, czyli ok 1,6 tony, to lateks naturalny z kauczuku naturalnego. Jego produkcja skupiona jest w trzech kluczowych regionach: Azji południowo-wschodniej, Ameryce południowej oraz części Afryki. Ilość plonów z hektara, wahająca się miedzy 1,2-1,5 tony na akr, jest różna między poszczególnymi krajami i regionami, a różnice te wynikają głównie z warunków pogodowych. 

Miejsca produkcji lateksu — w jakich miejscach na świecie pozyskuje się lateks do produkcji materaców?

Azja południowo-wschodnia

W regionie tym znajduje się największy producent kauczuku naturalnego na świecie — Tajlandia, odpowiadając za wytwarzanie ponad 600000 ton kauczuku rocznie. Produkcja ta oparta jest głównie na małych gospodarstwach, pośród których 97% ma zaledwie 1-2 hektary, posiadając średnio 700 drzew. Tego typu rozłożenie produkcji w rolnictwie nazywane jest strukturą małego posiadacza. W Europie większość procesów produkcyjnych funkcjonuje inaczej, będąc opartym na mniejszej ilości małych producentów.

Ameryka Południowa

Ameryka Południowa to kolejny region słynący z dużej produkcji kauczuku. Krajem, który wytwarza go zdecydowanie najwięcej, jest Gwatemala, produkując go 25-30 ton rocznie. Nawet pomimo bycia liderem swojego kontynentu, jest to liczba nieporównywalnie mniejsza, niż ilość tego surowca wytwarzanego przez Tajlandię.

Afryka

Kolejnym miejscem słynącym z produkcji kauczuku jest Afryka. Ilość wytwarzanego tu materiału jest znacznie mniejsza, niż w przypadku Azji i Ameryki, jednak cechuje się on szybkim wzrostem. Miejsce lidera afrykańskiego kontynentu w produkcji kauczuku zajmuje Kamerun, który zajmuje się jego wytwarzaniem od roku 2011. Obszar obecnie znajdujących się tam plantacji to 30 hektarów, jednak planowane jest poszerzenie go wkrótce o kolejne 30.

Gwatemala — dom rodzinny lateksu Vita Talalay

Lateks Vita Talalay, stanowiący wypełnienie linii materaców KOŁO Talalay, a także poduszek lateksowych Talalay, swoje korzenie ma w Gwatemali. To w tym bajecznym miejscu, wypełnionym bujną i dziką przyrodą, i cudownymi krajobrazami tropikalnymi, proces produkcji materaców z lateksu Vita Talalay ma swój początek.

To właśnie w tym kraju znajduje się plantacja drzew kauczukowych hevea brasilienisis, będących elementem niezwykle majestatycznego środowiska i to właśnie z nich pozyskuje się mleczko, z którego na dalszych etapach wytwarza się lateks.

Skąd bierze się lateks?

Wszystko zaczyna się od nasion, które przypominają orzechy, z których następnie wyrastają drzewa kauczukowe. Na całym świecie wykorzystywane są te same drzewa, uzyskując je w procesie klonowania, zwanym też procesem szczepienia. Polega on na przesadzeniu pączka, pędu lub potomka rośliny wprowadzonej do rowka, szczeliny lub innego, zbliżonego materiału w łodydze lub zasobniku innej rośliny, która wciąż rośnie. 

Okres dojrzewania drzewka kauczukowego, niż będzie możliwe zebranie z niego mleczka kauczukowego, wynosi około siedmu lat. Przez pierwsze dwa lata wymagają one szczególnej pielęgnacji, w tym częstego podlewania. Drzewa te nie potrzebują dużej ilości nawozu, a pestycydy stosowane są rzadko. Gdy drzewo dorasta, chore części drzewa odcina się, aby zachować ogólne jego zdrowie. Dzięki przyjęciu takiego podejścia możliwe jest zredukowanie wykorzystywanych w trakcie uprawy środków chemicznych.

Czas życia drzewka kauczukowego, podczas którego wytwarza mleczko, to około 15 lat, po czym wysycha. Uschnięte drzewa znajdują swoje zastosowanie przy produkcji zabawek dla dzieci oraz podłóg. Pozwala to na zachowanie bardzo wysokich pod względem ekologicznym standardów produkcji, w trakcie której bardzo niewiele surowca ulega zmarnowaniu.

Droga od drzewa kauczukowego do materaca lateksowego

Dzień na plantacji drzew kauczukowych zaczyna się już o 4:00, kiedy to rolnicy nacinają pień drzewa, pozwalając wycieknąć znajdującemu się w nim mleczku kauczukowemu. Wybór tak wczesnej godziny nie jest przypadkowy — drzewa oddają najwięcej mleczka kauczukowego przy umiarkowanie niskich temperaturach, gdy nie występują opady deszczu. Po nacięciu pnia, pod drzewem umieszcza się kubek o pojemności 200 mililitrów, do którego ścieka mleczko.

Za owocny zbiór uznaje się uzyskanie okolic 150 mililitrów w ciągu dnia. Po tym, gdy drzewko zostanie nacięte i odda zawarte w nim mleczko kauczukowe, proces ten zostanie powtórzony dopiero po dwóch lub trzech dniach. Drzewka potrzebują czasu na odpoczynek, a nacinanie ich codziennie wpłynęłoby niekorzystnie na ogólną ilość uzyskanego w ten sposób mleczka — ilość wydobytego mleczka jest nie tylko mniejsza, ale też takie drzewa umierają szybciej. Jedno drzewo produkuje przeciętnie 5-6 kilogramów mleczka.

Po nacięciu drzewek, farmerzy mają przerwę na śniadanie. Po jego zakończeniu wracają z wiadrem, aby zbierać plony. Do wiadra dodana jest odrobina amoniaku, aby zachować świeżość jego zawartości. W przypadku mleczka jest to szczególnie istotne — bardzo szybko ulega psuciu się oraz procesom pozbawiającym je korzystnych właściwości. Zupełnie jak w przypadku klasycznego mleka od krowy!

Kolejnym problemem w produkcji kauczuku jest szybka fermentacja mleczka — dlatego proces ten musi przebiegać szybko i sprawnie. Mleczko, jeszcze w płynnej postaci, transportuje się z małych gospodarstw do stacji zbierania. Stąd kadzie, w których znajduje się mleczko, są transportowane samochodami 4×4 dalej, do zakładów przetwórczych, gdzie mleczko jest przetwarzane jeszcze tej samej nocy.

Zakłady przetwórcze używają tego samego rodzaju wirówki, jaka wykorzystywana jest przez zakłady produkujące klasyczne mleko. Jest ona używana do oddzielenia wody od lateksu. Każdy z wyżej wymienionych elementów procesu wytwarzania lateksu jest tak samo istotny i stanowi podstawę do kolejnych. Tego typu forma wynika z tego, jak działa proces produkcyjny — inny podmiot odpowiada za wydobycie mleczka, a inny za jego przetworzenie.

W kolejnym kroku lateks przekazywany jest już bezpośrednio producentowi materacy. Zajmuje się on całym następującym procesem, wliczając w to logistykę oraz magazynowanie. Kluczowe jest tu pobieranie próbek lateksu i testowanie ich, co pozwala na zachowanie wysokich norm jakościowych.

Kilka ciekawostek o naturalnym lateksie

• Zabawa gumowymi kulkami kauczukowymi była popularna pośród ludności zamieszkującej tereny, gdzie naturalnie występowały drzewka kauczukowe. W historii przemysłowego zastosowania kauczuku szczególnie istotna jest data jego odkrycia przez cywilizację zachodnią, jednak oczywiście rdzenna ludność była świadoma ich istnienia znacznie wcześniej. Jedną z form zabawy kulką kauczukową było wrzucanie jej do obręczy wykonanej z gumy — co jest najwcześniejszą znaną nam formą koszykówki.
• Popularne jest przekonanie, że pierwsze nasiona drzew kauczukowych nie zostały zakupione, lecz skradzione z Amazonii.
• To właśnie drzewka kauczukowe i rozwój tej gałęzi przemysłu podaje się jako główny powód, dla którego Malezja nie mogła stać się państwem komunistycznym.
• Właściwości pochłaniania dwutlenku węgla przez drzewa kauczukowe są równie wydajne, jak w przypadku lasów deszczowych.